سرچشمه رودخانه زاینده رود| همه چیز درباره زاینده رود زندگی بخش| سرچشمه زاینده رود در حال خشک شدن است؟

سد زاینده رود و اطلاعاتی بروز از حجم آب پشت سد، ارائه شده توسط مدیر بهره برداری سد زاینده رود در مهر ماه 1400

;

رودخانه زاینده رود، از مهمترین رودخانه های ایران و نبض تپنده فلات مرکزی ایران محسوب می شود. این رودخانه زندگی بخش از ارتفاعات زردکوه بختیاری  در استان چهارمحال و بختیاری سرچشمه می گیرد. فاصله زردکوه بختیاری تا شهرکرد  مرکز استان چهارمحال و بختیاری، 105 کیلومتر است بیشترین میزان تأمین آب رودخانه و سد زاینده رود در حوضه استان چهارمحال و بختیاری است. 

زاینده‌رود یا زنده‌رود به معنی رود زندگی‌بخش، بزرگترین رودخانه فلات مرکزی ایران است که از کوه‌های زاگرس مرکزی به ویژه زردکوه بختیاری سرچشمه گرفته و در کویر مرکزی ایران به سمت شرق حدود ۲۰۰ کیلومتر پیش می‌رود و پس از عبور از شهر تاریخی ورزنه (آخرین سکونتگاه کنار زاینده رود) در نهایت به مانداب(تالاب) گاوخونی می‌ریزد(ویکی پدیا)

رفتینگ کرج ، تور رفتینگ نزدیک تهران ، رفتینگ چالوس ، رفتینگ در زاینده رود  
 توضیحات کامل تور یک روزه و دو روزه رفتینگ

طول رودخانه زاینده رود 405 کیلومتر، شیب متوسط 3 درصد، میانگین آبدهی سالانه 1053 میلیون متر مکعب و وسعت حوضه آبگیر حدود 27100 کیلومتر مربع است،این رودخانه به باتلاق گاوخونی در استان اصفهان می ریزد.

هنگامی که این رودخانه از ارتفاعات زردکوه بختیاری سرچشمه می گیرد، تعداد زیادی از شاخه های فرعی منتهی به زاینده رود که مهمترین آنها عبارتند از کوهرنگ، چشمه دره، چشمه دیمه، دره خرسانک وچشمه های متعدد آهکی از نوع کارستیک، به صورت زایشی موجب افزایش آب رودخانه می شوند. رودخانه زاینده رود با نام هایی مانند زنده رود، زندك رود، زرين رود، زرن رود ، زاينده‌رود،زندرود، زرينه‌رود هم یاد شده است.

کوهرنگ کجاست؟ در مورد کوهرنگ زیبا بیشتر بدانید

سرچشمه  زاینده رود 

1-رودخانه زاينده رود که از ارتفاعات زردكوه بختياري و تونل های كوهرنگ سرچشمه مي گيرد.
رودخانه ای به نام زرین رود است که سرچشمه آن از کوهرنگ است. آنچه مورخان گفته اند تا زمان شاه عباس این رودخانه بزرگ به کارون می ریخته و شاه عباس بسیار تلاش مبکند که این رود خانه را به زاینده رود ملحق کند که نمی تواند. در زمان رضا شاه با حفر تونل اول کوهرنگ این رودخانه که در واقع سرچشمه اصلی زاینده رود است با تونلی به زاینده رود وصل می شود و چشمه های ان عبارتند از: چشمه ديمه،چشمه کوهرنگ، تونل کوهرنگ، دره خوربه

2-یکی  دیگر از سرچشمه ها رودخانه پلاسجان است  که از ارتفاعات گلپايگان سرچشمه گرفته و در محلي بنام كميتك وارد درياچه زاينده رود مي شود. شامل: چشمه جانان، چهل چشمه، چشمه خرسنک، چشمه کودنگ  است

شاخه های فرعی

-چم دره،، دره قاضي كوچك، و چشمه هاي متعدد آهكي از نوع كارستيك كه بصورت زايشي موجب افزايش آب رودخانه مي گردد شاخه هاي زاينده رود تشكيل مي دهد.

سد زاینده رود

سد بتونی قوسی شاه عباس بزرگ یا سد زاینده رود، در 117 کیلومتری غرب شهر اصفهان و 60 کیلومتری شهرکرد  بر روی رودخانه زاینده رود در محلی به نام آبادچی که در 60 کیلومتری سرچشمه زاینده رود قرار دارد بنا شده است.
ساخت این سد در سال 1344 ه. ش. آغاز و در سال 1349 ه. ش. پایان یافته است. با ایجاد این سد، آب مصرفی استان اصفهان تامین شده، اراضی بیشتری به ز یر کشت در آمده و نیروی برق نیز تولید می شود.

سر ریز این سد از نوع در یچه ای است.طول تاج آن 450 متر و بلندی آن از پی 100متر است. گنجایش سر ر یز تخلیه، 1880متر مکعب در ثانیه است.
گنجایش کل مخزن آن 1450 میلیون متر مکعب و گنجایش سودمند مخزن سد 1240 میلیون متر مکعب و حجم آب قابل تنظیم سالانه نیز 1200 میلیون متر مکعب است. سطح ز یر کشت 95 هزار هکتار و توان نصب شده 55500  کیلو وات اعلام شده است

شهرها و روستاها در مسیر زاینده رود

حاشیه زاینده رود در استان چهارمحال و بختیاری بدلیل وجود مجموعه های تفریحی در محل پل زمانخان، شرایط اقلیمی مناسب، دسترسی نزدیک به مرکز استان و شهرهای استان اصفهان همیشه مورد توجه گردشگران بوده است. در انتهای این مسیر سد و دریاچه زاینده رود وجود دارد که به نوبه خود زیباست 

 شاید برای شما نیز این سوال پیش آمده باشد که زاینده رود در مسیر خود از چه شهر و روستاهایی عبور می کند و در نهایت به کجا می ریزد؟
در استان چهارمحال و بختیاری که سرچشمه رودخانه باشکوه زاینده رود است و استان اصفهان همواره این رودخانه باعث طراوت و زندگی بوده و از روستاها و شهرهای زیادی عبور کرده است. در استان چهارمحال و بختیاری زاینده رود از شهرها و روستاهایی مانند قراقوش، گرم دره، قوچان، مارکده، صادق آباد، یاسه چای، چراخانی، هوره، سوادجان، دشتی، چم چنگ و چم خلیفه و شهرستان سامان ( که شامل روستاهای زیادی می شود) می گذرد. 

روستای زیبای مارکده، روستایی بکر در پیچ و خم زاینده رود، بیشتر بخوانید

در اصفهان نیز زاینده رود در مسیر خود از روستاها و شهرهای زیادی مانند باغ بهادران، سده لنجان، چمگردان، ورنامخواست، زرین شهر، قلعه قاسم، صفائیه ، مبارکه، دیزیچه، زیباشهر، باغ ملک ، فولادشهر، فلاورجان، قهدرجان،زازران، درچه، افهان و.... می گذرد و در نهایت  به تالاب گاو خونی می ریزد. زاینده رود از وسط اصفهان عبور می کند  و زیبایی این شهر را صد چندان کرده و به آن رونق خاصی می دهد.

پل های روی رودخانه زاینده رود

در کنار این رودخانه زندگی بخش همواره جمعیت زیادی ساکن بوده و پل های زیادی از ابتدا تا انتها بر روی رودخانه زاینده رود در هر دو استان احداث شده است.
 تعدادی از پل هایی که بر روی رودخانه زاینده رود طی سال های متمادی ایجاد شده است عبارتنداز :

-پل ده کرم سفلی:  اين پل از پل‌هاي قديمي زاينده‌رود است كه در نزديكي سد كوهرنگ قرار دارد

-پل وَرگان: اين پل نيز در نزديكي دو روستاي بُن شور و نار سفلي قرار دارد و غير از پل فلاورجان مي‌باشد.

- پل ايسي سو: اين پل نسبتاً‌ جديد ، در مجاورت سد شاه عباس ساخته شده و طول آن ۸۰ متر است.

-پل زمان خان: اين پل قديمي در شهرستان سامان استان چهارمحال و بختیاری  واقع شده است. این پل، داراي دو دهانه و ۳۰ متر طول است و به پل سامان نيز شهرت دارد.

پل زمانخان، از جمله شاهکارهای معماری دوران صفوی است که در 26 کیلومتری شمال غربی شهرکرد و 5 کیلومتری شهر سامان بر روی رودخانه زاینده رود احداث گردیده است. از نظر اهمیت تار یخی، برخی آن را بعد از پل الله ورد یخان )سی و سه پل اصفهان( دومین پل مهم احداث شده بر روی زاینده رود می دانند.

-پل هوره: ساخت پل هوره در شهرستان سامان  در  سال 1337  آغاز و در پاییز سال 1338 (پهلوی دوم)به اتمام رسید. این پل به علت از بین رفتن پل قدیمی هوره  و صعب العبور بودن رودخانه مخصوصا در زمستان و فصل بارندگی، ساخته شد.  نام پل به روستایی که در آن قرار دارد منسوب شده است. پل هوره دارای 7 دهانه و 8 ستون است،

-پل ريز لنجان: این پل در روستای ریز زرین شهر واقع شده است.

- پل ديزيچه: از پل‌هاي نسبتآً جديد كه در محل ديزيچه جهت كارخانه سيمان سپاهان ساخته شده است.

- پل باغشاه: اين پل در محل مزرعه باغشاه صفي آباد احداث گرديده است يا ورگون ساخته شده و ۱۴۰ متر طول دارد.

- پل فلاورجان: از پل‌هاي قديمي زاينده رود است كه در روستاي ورگان قرار دارد.

- پل درچه: این پل با طول 95 متر از دیگر پل های احداث شده بر روی زاینده رود می باشد که  ابتدا مال رو بوده ولي اخيراً پل ديگري که ماشین رو است در کنار آن ساخته شده است.

-پل باغ بهادران: در شهر كوچك اما بسيار زيبا و حاصلخيز و پر بركت باغ بهادران قرار دارد و طول آن ۶۰ متر مي‌باشد.
 

- پل كلّه: یکی از پل های قدیمی و معروف که بر وی زاینده رود واقع شده پل کله است که تاکنون چنرین مرتبه باز سازی شده است. این پل که قبلا راه عبور اصفهان به شهرکرد بوده حدود 98 متر طول دارد و بین دو روستای مدیسه و نوگوران واقع شده است اين پل قديمي و معروف چندين بار بازسازي شده است. افراد و گردشگران زیادی برای تفریح به اطراف این پل می روند.

- پل سر: اين پل در سالهاي اخير در كنار پل كلّه ساخته شده كه جادة اصفهان به چهارمحال و بختياري و خوزستان از آن مي‌گذرد. پل سر نزديك سيصد متر طول و يكصد متر ارتفاع دارد و يكي از بزرگترين پل‌هاي استان محسوب مي‌شود.

- پل سي و سه پل: سی و سه پل طولانی ترین پل برروی ر ودخانه زاینده است و به نام های مختلفی مانند پل چهارباغ، سي و سه پل و پل اله ورديخان خوانده می شده است
اين پل به دستور شاه عباس اول و به دست اله ورديخان ، سپهسالار ارتش در سال ۱۰۱۱ هجري ساخته شده است.این پل یکی از معروفترین بناهای تاریخی اصفهان است که درست در مرکز شهر قرار گرفته است و خیابان چهارباغ عباسی را به چهار باغ بالا اتصال می داده است

رفتینگ چیست؟ آشنایی با ورزش مفرح رفتینگ

 جشن سنتی آب ریزان در کنار این پل قدیمی انجام می گرفته است و طی این جشن پل را چراغانی کی کردند و مردم و شخصیت های لشگری و کشوری در این جشن حضور داشتند.

- پل وحيد: نخستين پلي كه زاينده‌رود پس از وارد شدن به اصفهان از زير آن مي‌گذرد پل وحيد است. اين پل قدمت زیادی ندارد ولی  از پلهاي مستحكم و پر رفت و آمد غرب اصفهان است كه به عنوان پل كمربندي عمل مي‌كند و محل عبور خودروهاي سنگين و كاميونهايي است كه از شمال ايران به جنوب حركت مي‌كنند. اين پل حدود ۱۳۰ متر طول و ۲۲ متر عرض دارد.

- پل فردوسي:  این پل قدمت زیادی ندارد و مهمترین وسیله ارتباط دو جانب رود و شلوغترين محل آمد و رفت خودروها است. 
 اين پل در بلوار آينه خانه و بين پل چهارباغ و پل جويي (پل سعادت آباد) واقع شده است. اين پل مستحكم، شمال و جنوب اصفهان را در يك منطقه زيبا به هم متّصل مي‌نمايد..
 

- پل خواجو: اين پل يكي از زيباترين بناهاي تاريخي و ارزشمندترين آثار هنري و معماري عهد صفويه در اصفهان و ايران است.
این پل  به نام‌هاي پل خواجو، پل حسن بيك، پل باباركن و پل گبرها معروف بوده است.این پل به دستور شاه عباس دوم در سال 1060 بنا شده است و در سال 1068سدس بر روی آن ساخته شده تا امکان کشتیرانی بر روی رودخانه فراهم شود

سياح معروف، تاورنیه در مورد این پل نوشته است که  «رودخانه زاينده رود در هيچ كجا، بستري به اين زيبايي ندارد».
 اين پل شامل چهار طبقه و از حيث معماري و استحكام بي‌نظير است. نقاشيها و طلاكاريهاي زيباي اين پل از زمان صفويه تاكنون هنوز چشمگير است. در محل این پل ها جشن ها و مراسمان زیادی برگزار می شده است.
 

- پل بزرگمهر:  یکی از مهمترین پل های زاینده رود است که در شرق اصفهان واقع شده است و مانند پل‌هاي وحيد، فلزي، آذر و فردوسي در دوران پهلوي ساخته شده است.

-پل مارنان:  این پل که نام قدیمی آن پل سرافراز بوده  به دست يكي از ثروتمندان ارامنة جلفا در زمان صفويه ساخته شده و داراي هفده چشمه است. پل مارنان در غرب اصفهان و پس از پل وحید قرار دارد و بعلت اینکه به قریه مارنان وصل می شود به این نام خوانده می شود. 

- پل شهرستان: پل شهرستان از بناهای تاریخی و مشهور اصفهان که  سه كيلومتري شرق اصفهان و در ناحية جي، از نواحي اصفهان قديم، قرار دارد. بعضي از مورخين و باستان‌شناسان اساس و بنياد اين پل را به زمان ساسانيان نسبت داده‌اند. پل شهرستان در دوران ديلميان و سلجوقيان تنها پل مهم زاينده‌رود در داخل اصفهان بوده است. در دو دورة مذكور و دوران‌هاي بعد تعميراتي در آن به عمل آمده است. اين پل در كمال استحكام ساخته شده است و نظر به نزديكي به قرية شهرستان به اين نام شهرت یافته است.

- پل فلزي: اين پل بسيار محكم است و از خروارها آهن ساخته شده است. پل فلزي تقريباً در وسط اصفهان كنوني است و خيابان دكتر بهشتي را به خيابان حكيم نظامي متصل مي‌نمايد 
اين پل در سال ۱۳۳۸شمسي ساخته شده و در اطراف آن پاركهاي بسيار زيبايي احداث گرديده است. طول اين پل ۱۳۶ متر است.

انتهای زاینده رود، تالاب گاو خونی

زاينده رود پس از طي مسير پرپيچ و خم خود به تالاب گاوخوني منتهي مي شود. تالاب گاوخوني در تاريخ 23 ژوئن 1975 به عنوان يکي از تالاب هاي مهم بين المللي در فهرست تالاب هاي کنوانسيون رامسر معرفي و ثبت شد. این تالاب در  حاشيه فلات مركزي ايران و در فاصله 145 كيلومتري جنوب شرقي شهر اصفهان و در 30 كيلومتري شهر ورزنه واقع شده است

تالاب گاوخوني يكي از اكوسيستم‌هاي طبيعي استان اصفهان است كه پاياب زاينده‌رود و در فاصلة 130 كيلومتري شرق شهرستان اصفهان واقع گرديده است. اين تالاب به عنوان اكوسيستم آبي طبيعي واقع در يك منطقة خشك مي‌تواند و بايد در توسعة پايدار منطقه نقش مهمي داشته باشد .

خشک شدن زاینده رود واقعیت یا شایعه؟

خشک شدن رودخانه زاینده رود در استان اصفهان و در داخل شهر اصفهان طی سال های اخیر رخ داده و ماه های زیادی از سال، طی چندین سال اخیر، حتی قطره ای آب هم در مسیرهای رودخانه و زیر پل های تاریخی اصفهان جریان نداشته است. بله این نوع خشک شدن واقعیت داشته است اما اینکه سرچشمه اصلی رودخانه زاینده رود که چشمه کوهرنگ می باشد خشک شده باشد، سابقه تاریخی نداشته و در اوایل پاییز سال 1400 این اتفاق تلخ رخ داده که کارشناسان مختلف دلایل آن را متنوع عنوان می کنند.

به هر جهت همانطور که در متن فوق ذکر شد رودخانه زاینده رود دارای چندین سرچشمه هست و پس از طی مسافت وارد دیواره های سد زاینده رود یا همان سد چادگان شده در آنجا ذخیره شده و سپس به سمت پایین دست هدایت می شود. نکته مهم و نگران کننده اینجاست که اگر آب پشت سد زاینده رود کاهش یابد و ورودی به سد از میزان دبی آب خروجی از سد کمتر باشد، که اینچنین است و اگر این اختلاف فاحش باشد، که باز هم چنین است، متاسفانه احتمال پایین آمدن آب زیر دست سد در رودخانه زاینده رود و خشکی مسیر طولانی تری از مسیر رودخانه حتی تا کیلومترها قبل از شهر اصفهان هم وجود دارد. احتمال خشک شدن باغ های زیر دست سد زاینده رود که از رودخانه زاینده رود سیراب می شوند یک کاووسی وحشتناک هست که این روزها در میان عامه مردم و بعضا برخی کارشناسان نیز جریان دارد، اما هیچ پیش بینی قطعی یا حتی منسجمی از سوی سازمان های دولتی منتشر نشده است.

امیدوار به بارش برف و باران ادامه میدهیم تا ان شالله روی بتوانیم پاسخ منفی قاطعی به سوالاتی که این روزها نقل محافل مردمان حاشیه رودخانه زاینده رود است بدهیم:

آیا وضعیت آب رودخانه زاینده رود وخیم تر خواهد شد؟

آیا رودخانه زاینده رود خشک می شود؟

آیا باغات اطراف حاشیه زاینده رود در وستاهای کنار رودخانه با بی آبی در سال 1401 مواجه می شوند؟

آیا سال زراعی 1401 سالی کم بارش خواهد بود؟

آیا آب پشت سد زاینده رود از مقدار کنونی در (29 آبان 1400) پایین تر خواهد آمد ؟

در آخر فیلمی زیبا در مورد زاینده رود در استان اصفهان و قایقرانی رفتینگ در رودخانه زاینده رود را تماشا کنید. 

 منبع: بیا تور

ما را درشبکه های اجتماعی زیر دنبال کنید:

با ما در اینستاگرام همراه باشید 

روزهای زیبا و پرطراوتی برایتان آرزومند است.

در ادامه بخوانید:زیباترین روستاهای استان چهارمحال و بختیاری

;

;